พระที่นั่งอัมพรสถาน
ตุลาคม ๒๔๙๖
นิสิตทั้งหลาย
ปีนี้ข้าพเจ้าได้รับคำชวนให้เขียนข้อความมาลงหนังสือ “มหาวิทยาลัย ฉบับปิยมหาราชานุสรณ์” อีกเช่นเคย เมื่อปีกลายนี้ข้าพเจ้าก็ได้เขียนคำเตือนมาให้แล้วข้อหนึ่ง หวังว่าท่านทั้งหลายคงจะยังจำได้ดี ฉะนั้นข้าพเจ้าจะไม่กล่าวซ้ำอีก
ข้าพเจ้าได้ทราบด้วยความชื่นชมว่า ปีนี้มหาวิทยาลัยนี้ได้ขยายงานออกไปอีกเป็นอันมาก ตึกรามก็ขยายกว้างขวางต่อเติมเพิ่มขึ้นจากเดิม ครูบาอาจารย์ก็มีมากขึ้นกว่าแต่ก่อน โดยเฉพาะในปีนี้ก็ได้ริเริ่มส่งครูบาอาจารย์ไปศึกษาเพิ่มเติม ณ ต่างประเทศบ้างแล้ว และยังจะส่งเพิ่มขึ้นอีกมากในปีหน้าและปีต่อๆ ไป การที่ทางการเริ่มคิดถึงความสำคัญของครูบาอาจารย์เช่นนี้ นับเป็นการก้าวหน้า นิสิตทั้งหลายจะได้อาจารย์ที่มีความรู้ความชำนาญเพิ่มขึ้นกว่าแต่ก่อน เป็นอันวางใจได้ว่า ในด้านวิชาการนั้นกำลังจะดีแน่ แต่ถ้าจะให้ชื่อเสียงของมหาวิทยาลัยนี้ดียิ่งขึ้น นิสิตทั้งหลายจะต้องเป็นผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบด้วย
วิชาความรู้เป็นเพียงเครื่องส่งเสริมฐานะของเราให้ดีขึ้น สูงขึ้น ส่วนการปฏิบัติดีปฏิบัติชอบนั้น เป็นคุณสมบัติประจำตัวของเรา จะดีจะชั่วอยู่ที่ตัวเรา ข้าพเจ้าคิดถึงข้อเตือนใจง่ายๆ ได้อีกข้อหนึ่ง จึงได้ส่งมาให้ท่านทั้งหลายพิจารณาว่าควรจะปฏิบัติตามหรือไม่ประการไร
ในการปฏิบัติงาน ไม่ว่างานใดๆ จะเป็นงานส่วนตัว ส่วนรวม หรือส่วนราชการบ้านเมืองก็ดี มีข้อควรปฏิบัติอยู่หลายประการด้วยกัน ที่จะทำให้งานนั้นๆ ดำเนินไปด้วยดี โดยเฉพาะที่ข้าพเจ้าคิดถึงอยู่ในเวลานี้ และเห็นจะเกิดประโยชน์แก่ท่านทั้งหลายก็คือ เรื่องการไม่ผิดนัดและการตรงต่อเวลา ซึ่งนับว่าเป็นเรื่องสำคัญมากเรื่องหนึ่ง ตัวอย่างง่ายๆ ก็คือ เมื่อเรานัดหมายกับผู้ใด ไม่ว่านั้นจะเป็นผู้ใหญ่หรือผู้น้อยก็ตาม เราจะต้องรักษาเวลา จะต้องไปตรงตามนัด อย่าหลงลืมหรือละเลยเสียเป็นอันขาด เพราะผู้ที่เรานัดหมายไว้ต้องคอยเรา เวลาของเขาย่อมมีความสำคัญเหมือนของเรา หรือสำคัญกว่า นิสิตทั้งหลายย่อมรู้อยู่แล้วว่า เวลาเป็นเงินเป็นทอง และบางครั้งบางคราวการพลาดเวลาเพียงเล็กน้อยย่อม
เกิดผลร้าย ต้องเสียทรัพย์สินเงินทอง หรือเป็นอันตรายถึงชีวิตก็เคยมี ฉะนั้นเมื่อท่านนัดหมายกับใครไว้ ขอให้ปฏิบัติให้ตรงตามนัด ตรงต่อเวลา ถ้ามีความจำเป็นไปตามนัดหรือไปตามเวลานั้นไม่ได้ ก็ควรจะแจ้งให้เขาทราบ เลื่อนเวลาหรือนัดหมายไปใหม่ การไม่ผิดนัดและการตรงต่อเวลา ก็คือการรักษาความสัตย์
คนที่มีวาจาสัตย์เป็นที่นับถือของคนทั้งหลายฉันใด คนที่ไม่ผิดนัดและตรงต่อเวลา ย่อมเป็นที่นับถือของคนทั้งหลายฉันนั้น จงเป็นผู้ตรงต่อเวลาเสมอ อย่าให้พลาดได้
คำเตือนของข้าพเจ้าข้อนี้ปฏิบัติไม่ยากนัก ถ้าท่านทั้งหลายมีความพยายามและเอาใจใส่ การไม่ผิดนัดและการเป็นผู้ตรงต่อเวลานั้นเป็นคุณสมบัติของผู้ประพฤติดีประพฤติชอบ ขอนิสิตทั้งหลายจงจำคำเตือนของข้าพเจ้าไว้ ท่านทั้งหลายเล่าเรียนจากมหาวิทยาลัยนี้แล้ว ท่านก็จะไปเป็นกำลังของชาติบ้านเมือง ถ้าท่านปฏิบัติตามคำเตือนนี้ได้อย่างเคร่งครัดแล้ว ไม่แต่ตัวของท่านเท่านั้นที่จะประสบความเจริญรุ่งเรือง ชาติบ้านเมืองอันเป็นที่รักของเราก็จะมีความเจริญรุ่งเรืองด้วย เมื่อท่านเป็นผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ ท่านก็ย่อมจะได้ชื่อเสียง และชื่อเสียงของท่านก็จะเกี่ยวโยงไปถึงมหาวิทยาลัย อันเป็นสถานที่อบรมและให้การศึกษาแก่ท่านด้วย ถ้านิสิตในมหาวิทยาลัยนี้เป็นผู้ประพฤติดีประพฤติชอบ ประกอบด้วยคุณธรรมอันเป็นที่น่านิยมสรรเสริญเช่นนี้แล้ว หากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เจ้าของพระนามของมหาวิทยาลัยนี้ ได้ทรงทราบด้วยญาณวิถีใดๆ ก็ดี คงจะทรงชื่นชมยินดีด้วย
ขอท่านทั้งหลายจงได้รับผลดี ได้รับผลสำเร็จในการศึกษาเล่าเรียน ขอท่านทั้งหลายจงมีความสุขความเจริญ จงเป็นผู้ตรงตามนัดและตรงต่อเวลา.